ارزیابی ارتباط دگرسانی و کانه زایی با استفاده از تحلیل طیفی و پردازش داده های ماهواره ای چند طیفی و ابرطیفی، مطالعه موردی بخش میانی کمربند دهج ساردوئیه، کرمان، جنوب شرق ایران.

هدف از این تحقیق بررسی داده های ابرطیفی، چند طیفی و طیف سنجی در شناسایی واحدهای دگرسانی، نواحی دارای کانه زایی و یافتن ارتباط بین نوع و گسترش دگرسانی با کانه زایی می باشد. منطقه مورد مطالعه در بخش میانی کمربند دهج- ساردوئیه قرار گرفته است. ذخایر معدنی موجود در این ناحیه مانند سرچشمه، دره زار و سریدون با استفاده از سنجنده های چند طیفی، ابرطیفی و طیف سنجی بررسی و کانی های دگرسانی شناسایی و نقشه برداری شده اند. در راستای نیل به این اهداف ابتدا کانی های دگرسانی با استفاده از طیف تصویر و اجرای الگوریتم پالایش تطبیقی تنظیم شده آمیخته (mtmf) بر روی تصاویر استر، هایپریون و ای ال ای بارز گردیده اند. طیف کانی های شاخص به کمک فرآیند استخراج عضو انتهایی از تصویر (اجرای mnf، ppi و n-dimentional) و دانش اولیه از زمین شناسی منطقه مطالعاتی استخراج شده است. برای تائید و ارزیابی مناطق بارز شده توسط سنجنده ها و بدست آوردن اطلاعات درباره ویژگی های طیفی کانی ها بررسی های صحرایی و نمونه برداری در منطقه مطالعاتی انجام شده است. نمونه ها در آزمایشگاه کانی شناسی دانشگاه کشور باسک (universidad del pa?s vasco/ euskal herriko unibertsitatea (upv/ehu)) به کمک دستگاه asd و pima از نظر طیفی اندازه گیری و بر اساس شکل باند و موقعیت باند جذبی به صورت بصری و همچنین به کمک نرم افزارهای specmim و pimaview مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج بررسی های طیفی نشان داد که طیف نمایی vnir-swir یک روش اکتشافی سریع و کاربردی در تجزیه و تحلیل و شناسایی کمی کانی های دگرسانی اطراف ذخایر مس پورفیری است. برای تعیین خصوصیات کانی شناسی نمونه ها، مطالعات میکروسکوپی و آنالیز پراش پرتو ایکس (xrd) انجام شده است. سپس توزیع مکانی کانی های نقشه برداری شده با تصاویر ماهواره ای بوسیله بررسی های زمینی، مشاهدات میدانی و مقایسه با نقشه های دگرسانی منطقه مطالعاتی مورد ارزیابی قرار گرفته اند. با تجزیه فلورسانس اشعه ایکس (xrf) مقدار فلزات مس و مولیبدن اندازه گیری و ارتباط طیفی نمونه های دارای کانه زایی و فاقد کانه زایی بررسی شده است. در پردازش داده های استر هدف بارزسازی کانی های دگرسانی از قبیل سریسیت، کائولینیت، آلونیت- پیروفیلیت، ژاروسیت، کلسیت-کلریت- اپیدوت و همچنین تشخیص زون های دگرسانی با پتانسیل بالا برای کانه زایی از مناطق با پتانسیل کم است. با پردازش mtmf باندهای مرئی- فروسرخ نزدیک داده های استر کسر فراوانی کانی های دگرسانی به صورت نیمه کمی تعیین شده است. نتایج حاصله نشان داد که پردازش زیرپیکسلی روش مناسبی برای نقشه برداری زون های دگرسانی است و توزیع مکانی کانی های دگرسانی همبستگی بالایی با زون های دگرسانی موجود در منطقه دارد. نواحی بارز شده ژاروسیتی منطبق با زون های اکسیدی و باطله های معدنی می باشند. بررسی کسر فراوانی زیرپیکسلی با کانسارهای شناخته شده رابطه مشخصی با عیار و اندازه کانسارها نشان داده است. بطوریکه نواحی با کسر فراوانی بالا از کانی ها، منطبق با مناطق کانه زایی مهم بوده که عیار و ذخیره آنها بالا است. می توان نتیجه گرفت که پردازش داده های استر با روش ناآمیختگی زیرپیکسلی mtmf روش مناسبی در تعیین فراوانی کانی ها به صورت نیمه کمی است و در مراحل اولیه اکتشافی و شناسایی کانسارهای با پتانسیل بیشتر برای کانه زایی مناسب است. هدف اصلی از پردازش تصاویر هایپریون ارزیابی قابلیت این سنجنده در بارزسازی و نقشه برداری کانی های شاخص زون های دگرسانی در اطراف ذخایر مس پورفیری است. به دلیل دارا بودن نوفه بالا در این تصاویر ابتدا پیش پردازش های مناسب روی آنها اعمال و نوفه حذف شده است. نتایج نشان داد که این سنجنده برای نقشه برداری بسیاری از کانی های شاخص زون های دگرسانی مانند موسکویت، ایلیت، کائولینیت، کلریت، پیروفیلیت، بیوتیت، هماتیت، ژاروسیت و گوتیت مفید است و می توان نواحی که دارای این کانی ها هستند را از سنگ های اطراف متمایز نمود. قابلیت بارزسازی بیوتیت، گوتیت، هماتیت و ژاروسیت باعث می شود که بتوان از این سنجنده در اکتشاف کانی ها و تشخیص مناطق دارای کانه زایی بالاتر ، تشخیص نواحی پیریتی، گوسان ها و باطله های معدنی استفاده نمود. تصاویر ای ال ای نیز به منظور شناسایی کانی های اکسیدی و هیدروکسیدی آهن از قبیل ژاروسیت، هماتیت و گوتیت مورد ارزیابی قرار گرفته اند. نتایج نشان داد که این سنجنده در شناسایی این کانی ها مفید است ولی در برخی موارد بواسطه شباهت طیفی این سه کانی در محدوده باندهای ای ال ای، باعث اشتباه رده بندی شدن آنها می شود.